AI đe dọa thị trường lao động

Tình cờ biết MiraWEB - nền tảng tạo website bằng AI đầu tiên của Việt Nam, anh Nguyễn Hải Long, chủ cửa hàng bún chả ở TP Hà Nội, thử tạo trang web quảng bá sản phẩm. Sau khi nhập câu lệnh "Nhà hàng bún chả Hồ Gươm" và viết mô tả ngắn gọn: "Nhà hàng mang đến nhiều món ăn với hương vị chuẩn Hà Nội như bún chả, bún cá, bánh tôm...", anh Long thật sự bất ngờ khi AI này hoàn thành cơ bản website chỉ trong 30 giây.

Dần thay thế con người

"Với website mà AI đã tạo ra, người dùng có thể chỉnh sửa dễ dàng theo ý muốn với vài thao tác cơ bản để có phiên bản hoàn thiện. Không cần có chuyên môn về công nghệ hay lập trình cũng có thể dễ dàng sử dụng công cụ này" - anh Long cho biết. Bên cạnh tạo website tự động, MiraWEB còn có thể tích hợp tên miền, email, số điện thoại hotline... hoặc tích hợp với các công cụ, nền tảng khác như Google, Analytics, Facebook để giúp doanh nghiệp (DN) tối ưu hóa nội dung, kế hoạch marketing.

MiraWEB ra mắt hồi tháng 7-2023, được phát triển bởi Tenten.vn cùng Trung tâm Phát triển ứng dụng Blockchain (Mira Blockchain Center, do Công ty CP DTS Group và Công ty GMO-Z.com Runsystem hợp tác xây dựng). Đây là bước đột phá trong lĩnh vực công nghệ, nhằm hỗ trợ cho cá nhân, DN vừa và nhỏ khởi tạo website dễ dàng, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Bên cạnh AI của người Việt, rất nhiều AI khác do thế giới phát triển đã được ứng dụng hiệu quả vào hoạt động của DN, cá nhân. Chẳng hạn, trợ lý AI toàn diện Monica được trang bị các mô hình AI tiên tiến nhất hiện nay như GPT-4, Claude, Bard... có thể giúp người dùng nhắn tin, tìm kiếm, viết, dịch và nhiều tính năng khác. Trợ lý AI này cũng cung cấp công cụ xử lý ảnh, video và PDF, nhờ đó hỗ trợ người dùng là sinh viên, chuyên gia... thực hiện từ bài luận học thuật đến báo cáo kỹ thuật.

Bên cạnh đó còn có ứng dụng AIKTP với khả năng hỗ trợ viết content (nội dung) theo yêu cầu hay nhiều ứng dụng AI khác có thể tạo hình ảnh, thiết kế thời trang, tạo bộ ảnh mẫu thời trang...

Mới đây, CEO của Figure, ông Brett Adcock, đăng video về nguyên mẫu robot Figure-01 có thể sử dụng máy pha cà phê chỉ sau 10 giờ học thông qua quan sát video quay lại cảnh con người thực hiện. Mặc dù hành động đơn giản nhưng nó đánh dấu việc robot có thể học nhiều tác vụ như pha cà phê, giặt và gấp quần áo... chỉ từ hình ảnh/video. Thậm chí, đã từng có AI robot biết chơi chứng khoán và thực hiện thay con người nhiều nhiệm vụ cần chất xám.

Hình ảnh do công nghệ trí tuệ nhân tạo vẽ ra chỉ trong 30 giâyẢnh: LÊ TỈNH

Đe dọa người lao động?

Theo dữ liệu từ Layoffs.fyi, 2 "gã khổng lồ" Google và Amazon mới đây thông báo sẽ có đợt sa thải lớn với số lượng hàng ngàn người ở nhiều bộ phận khác nhau. Nền tảng xã hội Discord cũng sẽ cho 17% nhân viên thôi việc. Unity Software, nhà sản xuất công nghệ sử dụng trong các game di động phổ biến như Pokemon Go, sẽ cắt giảm 25% lực lượng lao động. Ứng dụng học ngôn ngữ Duolingo đã sa thải khoảng 10% nhân viên hợp đồng.

Năm ngoái, các công ty Chegg, IBM và Dropbox cho biết AI chính là một trong những lý do khiến họ suy nghĩ lại về nhân sự. Theo dự đoán, hàng trăm triệu việc làm trên toàn cầu có thể bị ảnh hưởng vào thời gian tới bởi AI, dù công nghệ này có tiềm năng tạo ra các việc làm mới và khác biệt trong tương lai.

Tại Việt Nam, bà B.X.H., nhân viên hành chính - nhân sự của một công ty công nghệ (quận 3, TP HCM), cho biết hiện nay các nhân viên công nghệ thông tin (IT) của DN rất tích cực sử dụng AI như ChatGPT để tiết kiệm thời gian xử lý những công việc đơn giản, dành thời gian tập trung làm các dự án phức tạp, quy mô lớn hơn. "Việc cắt giảm nhân sự trong thời gian gần đây thường là do tái cấu trúc nội bộ và hầu hết rơi vào các phòng, ban có công việc đơn giản mà AI có thể làm như chăm sóc khách hàng, quản trị viên... Có thể trong 1 - 2 năm tới, tôi cũng sẽ bị nghỉ việc hoặc điều chuyển sang bộ phận khác" - bà H. lo lắng.

Trong khi đó, theo tìm hiểu của phóng viên, nhiều công ty đang tăng cường tuyển thêm nhân viên viết code, phát triển phần mềm hay nhân sự có khả năng sử dụng và sáng tạo từ AI tạo sinh...

Ông Giáp Văn Đại, nhà sáng lập kiêm CEO của Nami Foundation, cho biết sự phát triển mạnh mẽ của AI đã tạo ra bước ngoặt ở các lĩnh vực như thiết kế thời trang, website, xử lý hình ảnh, phân loại sản phẩm, mở tài khoản ngân hàng, tính toán... khi không còn quá phụ thuộc vào sức người mà lại hoàn thành công việc một cách nhanh chóng, hiệu quả. Chính vì vậy, nhiều chủ DN tại Việt Nam cũng như đội ngũ nhân sự đều rất chuộng AI và ra sức đào tạo bằng cách đưa các dữ liệu vào để phát triển nó trở thành công cụ hỗ trợ công việc.

Tuy vậy, theo ông Đại, AI chỉ thay thế con người trong những công việc mang tính chất lặp đi lặp lại, chứ không thể thay hoàn toàn. AI hiện vẫn còn hạn chế về hiểu biết và sáng tạo một cách chuyên sâu, đặc biệt trong những lĩnh vực đòi hỏi sự tinh tế và cá nhân hóa cao.

"Chẳng hạn, trong thiết kế website, khách hàng thường yêu cầu thay đổi nhiều chi tiết, bố cục để tăng cường sự thu hút, phù hợp với thị hiếu của người dùng. Công việc này bắt buộc phải có sự tương tác giữa con người với nhau, còn AI lúc này chỉ đóng vai trò hỗ trợ" - ông Đại phân tích.

Theo ông Tạ Công Sơn, Trưởng Phòng Phát triển AI - dự án Chống lừa đảo, những công việc lặp lại và có tính chất đơn giản sẽ bị AI thay thế. Xu hướng tất yếu này đòi hỏi người lao động phải linh hoạt và tự thích nghi với môi trường làm việc mới, nơi AI đóng vai trò ngày càng quan trọng hơn.

"Trong nhiều tình huống, AI chỉ xử lý được những nhiệm vụ dựa trên dữ liệu và thuật toán mà con người cung cấp. Công cụ này vẫn còn hạn chế trong xử lý những tình huống không dự đoán trước được hoặc yêu cầu chuyên sâu. Ví dụ, những công việc đòi hỏi sự sáng tạo, phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp và cần linh hoạt tùy tình huống như đàm phán kinh doanh, giải quyết vụ việc pháp lý... đều cần phải có sự tham gia của con người" - ông Sơn chỉ rõ. 

Nguy cơ mất việc lên đến 70%

Một giảng viên trong lĩnh vực AI tại TP HCM đánh giá AI làm thay đổi cách thức hoạt động trong mọi lĩnh vực, thậm chí ở công việc đòi hỏi tri thức cao. Nguy cơ mất việc trong mọi ngành nghề đều có thể lên đến 70%.

Các nhà kinh tế của Goldman Sachs dự đoán khoảng 300 triệu việc làm full-time trên thế giới sẽ mất đi, trong đó giới "cổ cồn trắng" có nguy cơ cao nhất.

Do đó, người lao động cần nâng cao kiến thức, sáng tạo, tìm hiểu sâu về AI để tối ưu hóa quy trình công việc và gia tăng hiệu suất, qua đó cũng tăng khả năng cạnh tranh của con người với AI.

Dien Dan Rao Vat